بررسی میزان بیان ژن abcg2/bcrp در کودکان مبتلا به سرطان خون لنفوبلاستی حاد

مقاومت دارویی چندگانه (mdr) در میان محققین به عنوان مانع اصلی در درمان سرطان های مختلف به وسیله شیمی درمانی قلمداد می شود. این پدیده از طریق مکانیسم های مختلف، درنهایت موجب کاهش اثر داروهای ضدسرطان بر علیه سلول های سرطانی می گردد. یکی از بارزترین این مکانیسم ها از طریق بالا رفتن میزان بیان پروتئین های گذرنده از غشاهای سلولی اِعمال می شود که عضو ابرخانواده انتقال دهنده های متصل شونده به atp (abc) می باشند. این پروتئین ها با استفاده از هیدرولیز atp، داروها را فعالانه از سلول توموری خارج و یا درون اندامک های داخل سلولی محصور می نمایند. بررسی های انجام شده بر روی اثر پیش آگهی ژن های ابرخانواده abc در لوسمی لنفوبلاستی حاد (all) که شایع ترین لوسمی در بین کودکان است، نتایج ضدونقیضی را نشان می دهند. بررسی های بیان سه ژن از ابرخانواده abc شامل abcg2/bcrp، abca3/abc3 و abca2/abc2 در انواع سرطان های انسانی، شواهدی را براساس تداخل بیان این ژن ها در ایجاد پدیده mdr گزارش نموده اند. این مطالعات درمورد all اندک و متناقض هستند. این پژوهش برای بررسی بیان mrna ژن های abcg2، abca3 و abca2 در کودکان مبتلا به all پیش از شروع درمان و نیز پس از گذشت یک سال از دوره درمان منظم طراحی شد. هدف از این مطالعه بررسی اثر پیش آگهی بیان این ژن ها در بروز مقاومت دارویی کودکان مبتلا به all بود. از تکنیک real-time pcr برای بررسی بیان نسبی سه ژن هدف، در نمونه خون محیطی و یا مغزاستخوان 28 کودک مبتلا به all و نمونه خون 15 کودک به عنوان کنترل استفاده شد. نمونه های خون از بیماران اراجاع شده به بیمارستان سیدالشهداء در شهر اصفهان و با رضایت والدین آن ها گرفته شد. ژن خانه گردان به عنوان کنترل داخلی، gapdh بود. میزان بیان ژن های هدف در دو گروه کنترل و بیماران با تشخیص اولیه بیماری، مقایسه شد. به-عنوان کیفیت پاسخ به درمان، وضعیت حداقل بیماری باقیمانده (mrd) در 14 نفر از بیماران پس از گذشت یک سال از شیمی درمانی بررسی شد و به عنوان دومین مرحله انجام پژوهش، میزان بیان ژن های هدف در دو گروه mrd+ و mrd- مقایسه گردید. با تعیین نقاط cut-off مناسب، تأثیر بیان بالا یا پایین mrna ژن های abcg2، abca3 و abca2 بر میزان خطر مثبت شدن mrd در بیماران بررسی شد. نتایج این پروژه پژوهشی تفاوت معنی داری بین میزان بیان mrna در ژن های abcg2، abca3 و abca2 در مقایسه بین بیماران با تشخیص اولیه all و گروه کنترل نشان نداد. میزان بیان ژن abcg2 در گروه mrd+ نیز تفاوت معنی داری با گروه mrd- نداشت. اما میزان بیان هر دو ژن abca2 و abca3 به صورت معنی داری در گروه بیماران mrd+ نسبت به گروه کنترل (درمورد abca3) و یا نسبت به گروه کنترل و بیماران mrd- (درمورد abca2)، بالاتر نشان داده شد. علاوه بر این، تعیین cut-off مشخص نمود که بیان بالاتر از 5/1در مورد ژن abca2 و بالاتر از 2 در مورد ژن abca3 خطر بروز مقاومت دارویی و عدم پاسخ مناسب به شیمی-درمانی را به ترتیب 15 و 25/6 برابر افزایش می دهد. هم چنین نتایج نشان داد که بیان هم زمان mrnaی این دو ژن بالاتر از حد تعیین شده، این خطر را به میزان 67/11 برابر افزایش می دهد. گرچه نتایج این مطالعه ممکن است در جهت ارزش پیش آگهی بیان mrnaبرایabcg2/bcrp در بیماری all کودکان باشد ولی به عنوان اولین بررسی اثر پیش آگهی میزان بیان ژن های abca2/abc2 و abca3/abc3 در کودکان مبتلا به all بر روی کیفیت پاسخ شیمی درمانی قابل توجه است. این نتایج امکان پیشرفت به سوی تعدیل و اصلاح پروتکل های منحصر به هر بیمار را درجهت کاهش اثرات جانبی داروهاجلوگیری از خطر عود بیماری نشان می دهد.